ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای سند چشم انداز و سیاست های کلی نظام(1388-1384)

تحلیل و ارزیابی سیاست خارجی کشورها، امروزه یکی از مباحث مهم در عرصه ی مطالعات روابط بین المللی است. عموما سیاست خارجی هر کشور، شامل تعیین و اجرای مجموعه ای از اهداف است که دولت ها برای کسب و حفظ منافع ملی خود در عرصه بین المللی، به دنبال دستیابی به آن ها هستند. آن چه در این میان اهمیت دارد، میزان دستیابی دستگاه سیاست خارجی به اهدافی است که یک کشور برای نیل به آن ها تلاش می کند. در سند چشم انداز بیست ساله ی کشور و سیاست های کلی نظام، مهم ترین اهداف سیاست خارجی کشور آورده شده اند که دستگاه سیاست خارجی را موظف می نماید تا عملکردی مطابق با این اهداف و سیاست ها داشته باشد. این پژوهش با اتخاذ روش توصیفی - تحلیلی درصدد است تا ضمن تشریح اهداف سیاست خارجی سند چشم انداز بیست ساله ایران و سیاست های کلی نظام در برنامه ی چهارم توسعه و الزامات تحقق آن ها، عملکرد دستگاه سیاست خارجی کشور را طی سال های 1384 تا 1388 در رابطه با پرونده هسته ای، قضیه هولوکاست و مسئله فلسطین، رویکرد نگاه به شرق و چگونگی تعامل و یا تقابل با امریکا، اروپا، آفریقا، امریکای لاتین و نیز برخی سازمان های منطقه ای و فرامنطقه ای را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. نتایج و یافته های پژوهش حاکی از آن است که سیاست خارجی کشور طی دوره چهارساله دولت نهم با اهداف چشم انداز بیست ساله و سیاست های کلی چندان منطبق نبوده است. علت این امر را باید در اتخاذ رویکرد تهاجمی توسط دولت نهم، همراه با برخی موضع گیری های نابجا و گرایش به آرمانگرایی ذهنی بیش از واقع گرایی در سیاست خارجی، جستجو نمود.